Wyniki badań
W tej sekcji zgromadziliśmy wyniki badań dotyczących tęczowych rodzin. Są to badania o krajowym, europejskim oraz światowym zasięgu. W niektórych z nich grupą badawczą są wyłącznie osoby LGBTQ+, w innych – przedstawiciele całego społeczeństwa, a w jeszcze innych analizowane są prawne i systemowe rozwiązania regulujące życie osób nieheteronormatywnych, związków jednopłciowych oraz tęczowych rodzin. Zachęcamy do zapoznania się z wynikami badań.
Sytuacja społeczna osób LGBTQ+ w Polsce.
Raport za lata 2019–2020., Kampania Przeciw Homofobii i Lambda Warszawa
Badanie skierowane było wyłącznie do osób LGBTQ+ i obejmowało różne sfery życia: doświadczenie przemocy, dyskryminację, przestępstwa z nienawiści, akceptację wśród najbliższego otoczenia, życie rodzinne, rodzicielstwo, zdrowie psychiczne, bezdomność, terapie konwersyjne oraz zaufanie do instytucji państwowych. Osobne rozdziały poświęcono młodzieży i osobom transpłciowym.
Z sondażu wynika, że 40% badanych osób LGB jest w związkach jednopłciowych, a aż 69% procent zawarłoby w Polsce jednopłciowe małżeństwo. Za granicą swój związek sformalizowało 3,7% badanych, a 70% zrobiłoby to, gdyby nie przeszkody finansowe. W analizie czytamy, że „osoby będące w związkach mają niższe poczucie osamotnienia, są bardziej zadowolone z życia, cieszą się lepszym stanem zdrowia i mają niższy stopień objawów depresji i częstotliwości myśli samobójczych.”
4% badanych ma dzieci, stąd szacuje się, że w Polsce w tęczowych rodzinach wychowuje się ich około 50.000. Aż 37,4% ankietowanych wyraziło chęć adopcji – 8,7% chciałoby to uczynić w ciągu najbliższych 5 lat. Chęć adopcji dzieci wzrosła o ponad 5 punktów procentowych w porównaniu do poprzednich edycji sondażu. Zatem potrzeba posiadania stałego związku, rodziny i dzieci jest wspólna dla osób hetero- i nieheteroseksualnych.
Stosunek Polaków do związków homoseksualnych, 2019, CBOS
Sondaż zrealizowany został w najgorętszym okresie dyskusji społecznej dotyczącej społeczności LGBTQ+, co niewątpliwie miało wpływ na jego wyniki. Opracowanie porównuje także wyniki badania do jego poprzednich edycji, co pozwala zauważyć pewne tendencje społeczne.
Można zatem zaobserwować nieznaczne odwrócenie progresywnych tendencji z poprzednich lat, pogorszenie postrzegania osób nieheteroseksualnych i spadek poparcia dla równości małżeńskiej, spowodowane zapewne zmasowaną nagonką środowisk prawicowych na społeczność LGBTQ+. 29% respondentów opowiedziało się za umożliwieniem zawierania jednopłciowych związków małżeńskich, 35% poparło związki partnerskie a 9% adopcję dzieci przez pary jednopłciowe. Niestety tylko 28% ankietowanych akceptowało publiczne pokazywanie swoich uczuć przez osoby LGBTQ+.
Z jednej strony, cieszy stosunkowo wysokie poparcie dla rozwiązań prawnych umożliwiających sformalizowanie jednopłciowych związków. Z drugiej – martwi bardzo niska akceptacja dla adopcji i dla okazywania swoich uczuć publicznie (co przecież w przypadku par heteroseksualnych jest na porządku dziennym). Ciekawym aspektem jest wpływ znajomości osoby nieheteronormatywnej na odpowiedzi ankietowanych – osoby mające takie doświadczenia ponad dwa razy częściej udzielały odpowiedzi pozytywnych.
Można by zatem pokusić się o tezę, że osoby, dla których temat zyskuje ludzką, znajomą twarz stają się najlepszymi sojusznikami społeczności LGBTQ+.
Szczegółową analizę wyników badań znajdziesz tutaj
Jesteśmy rodziną. Co myślą Polacy i Polki o rodzinach osób LGBT+?, 2021, Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza
Najświeższy raport prezentujący stosunek Polaków do tęczowych rodzin bada m.in. postrzeganie związków jednopłciowych i możliwości ich legalizacji a także wychowania dzieci w takich związkach. Ze względu na jego obszerność i wielopłaszczyznowość, ograniczymy się do poruszenia tylko kilku aspektów.
Z raportu wyłania się bardzo interesujący obraz polskiego społeczeństwa. Z jednej strony, przeważająca większość Polek i Polaków posiada bardzo ograniczoną wiedzę na temat społeczności LGBT+ i raczej nie jest nią zainteresowana: ponad 25% ankietowanych nie wie, czy tęczowe rodziny żyją w Polsce, a prawie 20% uważa, że takich rodzin nie ma. Warto podkreślić jednak, iż „skonfrontowana z faktem istnienia tęczowych rodzin, większość Polek i Polaków uważa, że należy zapewnić im – oraz ich dzieciom – bezpieczeństwo i ochronę prawną. Przepisy powinny zostać zmienione szybko, ponieważ dotyczą rodzin i dzieci..”
Istotne jest również przywiązanie społeczeństwa do wartości wspólnotowych, takich jak otwartość czy tolerancja oraz rozumienie pojęcia rodziny w sposób szeroki i inkluzywny – ponad połowa badanych uważa związki osób tej samej płci za rodzinę. Zdecydowana większość ankietowanych uważa, że miłość jest ważniejsza niż więzy krwi, płeć, czy orientacja seksualna opiekunów, a niemal połowa (48%) – że osoby nieheteronormatywne mogą być rodzicami.
Sondaż próbuje również znaleźć przyczynę obserwowanego raczej negatywnego podejścia polskiego społeczeństwa do wychowywania dzieci przez pary jednopłciowe. Okazuje się, że osoby generalnie nie popierają go z obawy o… prześladowanie takich rodzin przez homofobiczne otoczenie. „Większość społeczeństwa nie miałaby nic przeciwko tęczowym rodzinom, gdyby miała pewność, że dzieci z takich rodzin będą chronione przed dyskryminacją. Podobnie jest w przypadku możliwości zawarcia małżeństwa, które uchroni dziecko przed osieroceniem.”
Wyniki sondażu niosą zatem nadzieję na pełną akceptację praw tęczowych rodzin w społeczeństwie wraz ze wzrastająca świadomością społeczną, a w konsekwencji wprowadzenie tak długo oczekiwanej równości małżeńskiej – ponad połowa (56%) respondentów uważa, że powinniśmy jak najszybciej wprowadzić przepisy dające równe prawa parom jednopłciowym i różnopłciowym. Szczegółowe dane, w tym rozbicie odpowiedzi na zwolenników partii politycznych i wnioski, znajdziesz TUTAJ.
Dla porównania możesz także zajrzeć do raportu Rodziny z wyboru z 2014 roku, opracowanego przez Instytut Psychologii PAN: TUTAJ
Sondaż IPSOS dla oko.press i Gazety Wyborczej z 2022 roku
To krótkie badanie zawierało tylko jedno pytanie: Czy parom jednopłciowym należałoby…
- – dać prawo zawierania związków partnerskich,
- – dać prawo do zawierania małżeństw,
- – nie wiem, trudno powiedzieć.
Ponad połowa badanych opowiada się za legalizacją związków jednopłciowych: 58% ankietowanych uważa, że takim parom należy dać możliwość zawarcia związku partnerskiego, a kolejne 48% jest zwolennikami małżeństw. Szczegółowe wyniki i interpretację znajdziesz TUTAJ
Rainbow Europe 2022
Rainbow Europe to indeks równości osób LGBTI. Ocenia wszystkie 49 krajów europejskich w skali od 0% (rażące naruszenia praw człowieka, dyskryminacja) do 100% (poszanowanie praw człowieka, pełna równość praw). Badania przeprowadza ILGA-Europe – Europejski Region Międzynarodowego Stowarzyszenia Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Transpłciowych i Interseksualnych. Kraje są klasyfikowane na podstawie przepisów i polityk, które mają bezpośredni wpływ na prawa człowieka osób LGBTI, w 6 kategoriach: równość i niedyskryminacja; rodzina; przestępstwa z nienawiści i mowa nienawiści; prawne uznanie płci i integralność cielesna; przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego; azyl.
W raporcie tym Polska plasuje się na 43 pozycji, osiągając 13,22 %. Jest to również ostatnie miejsce w Unii Europejskiej. Warto zaznaczyć, że nasz niechlubny wynik w kategorii „rodzina” to 0% – Polska nie otrzymała punktów żadnym z poniższych aspektów:
- – równość małżeńska
- – rejestrowane związki partnerskie (prawa podobne do małżeństwa)
- – rejestrowane związki partnerskie (z ograniczonymi prawami)
- – konkubinat
- – brak konstytucyjnych ograniczeń małżeństwa
- – wspólna adopcja
- – adopcja przez drugiego rodzica
- – automatyczne uznanie współrodzica
- – wspomaganie rozrodu (pary)
- – wspomaganie rozrodu (osoby samotne)
- – uznanie rodzicielstwa osób transpłciowych
W pozostałych kategoriach Polska została oceniona podobnie (przestępstwa z nienawiści i mowa nienawiści) lub niewiele lepiej (równość i niedyskryminacja 21%; prawne uznanie płci i integralność cielesna 27%; przestrzeń dla społeczeństwa obywatelskiego 17%; azyl 17%).
Czołówkę rankingu stanowią Malta, Dania, Belgia, Luksemburg i Francja, natomiast w ogonie za Polską plasują się jedynie Białoruś, Monako, Rosja, Armenia, Turcja i Azerbejdżan.
Zobacz szczegóły badania TUTAJ
IPSOS. LGBT+ Pride 2021 Global Survey
Badania zostały przeprowadzone w 27 krajach z całego świata, w tym w Polsce. Obejmowały one następujące zagadnienia: tożsamość płciowa i orientacja seksualna, ekspozycja i interakcje ze społecznością LGBTQ+, małżeństwo i adopcja w związkach jednopłciowych, widoczność oraz sportowcy LGBTQ+.
Jeśli chodzi o kwestię małżeństw jednopłciowych, na wszystkich 27 badanych krajów średnio 54% respondentów popiera prawo osób LGBTQ+ do ich zawierania, a kolejne 16% popiera inne formy prawnego uznania związków. W Polsce to odpowiednio 29 i 38 % – i z tym wynikiem plasujemy się na 8. miejscu od końca. Warto jednak zauważyć pozytywną tendencję: od 2013 roku współczynnik ten wzrósł o 8 punktów procentowych.
W kwestii adopcji 61% wszystkich ankietowanych uważa, że pary jednopłciowe powinny mieć takie same prawa, jak pary heteroseksualne. Niestety w przypadku Polski zdanie to podziela zaledwie 33% respondentów, przy 58 % osób niezgadzających się. Plasuje nas to na 3 miejscu od końca, zaraz przed Malezją i Rosją. Jednak tu również można zaobserwować pozytywny trend: od 2013 roku współczynnik wzrósł o 6 punktów.
Podobne są wyniki w zakresie wychowania dzieci przez pary jednopłciowe. Na poziomie globalnym 62 procent respondentów uważa, że pary te mają takie same kompetencje, jak pary heteroseksualne do wychowania dzieci. W przypadku Polski to jedynie 39% (przy 51% odpowiedzi przeciwnych), co sytuuje nas na 5. pozycji od końca, przed Koreą Południową, Turcją, Rosją i Malezją. Widać zatem wyraźnie, że Polska ma jeszcze wiele do zrobienia w zakresie zmiany świadomości społecznej odnośnie społeczności LGBTQ+.
Niestety, pod względem światopoglądowym sytuujemy się ciągle w ogonie Europy. To samo dotyczy regulacji systemowych. Z drugiej strony, na uwagę zasługują pozytywne trendy w społeczeństwie polskim, takie jak rosnąca akceptacja dla osób nieheteronormatywnych i poparcie dla szeroko rozumianej równości małżeńskiej. Należy zatem mieć nadzieję, że w ślad za rosnącą świadomością społeczną pójdą także rozwiązania prawne, które doprowadzą do pełnej równości małżeńskiej, tak powszechnej w Europie i w innych rozwiniętych krajach.